Wat is trauma?
Trauma is een ruim begrip voor dingen die flink mis gaan in een mensenleven.
Als je een arm of been breekt, noemt een arts dat een trauma. Iets dat dus (goed) mis is, in je lijf. Een trauma in je psyche is niet zichtbaar maar kan even sterkte effecten hebben. En op verschillende manieren ervaren worden. Sommige psychische blokkades zijn ook waarneembaar in je lijf en kunnen leiden tot psychosomatische klachten, waarvan de oorzaak niet medisch kan worden vastgesteld en dus moeilijker behandelbaar is.
Wat een trauma bijzonder maakt, is dat een gebeurtenis voor de ene persoon traumatisch kan zijn terwijl de ander niet getraumatiseerd wordt. Dat kan vele oorzaken hebben. In het algemeen zijn de criteria bij trauma dat een gebeurtenis ‘te snel’, ‘te veel’ en ‘te onverwacht’ was. Die omstandigheden leiden tot een gevoel dat je overspoeld en overweldigd wordt. Als je daarvan niet vanzelf herstelt, en je dus ook later nog nadelige effecten ervaart door de gebeurtenissen, ben je getraumatiseerd.
Leven met trauma
Trauma hoort bij het leven hoort; iedereen heeft iedereen wel situaties meegemaakt die een grote impact hadden. Wat maakt trauma dan toch relevant om te erkennen?
Jij of je omgeving heeft last
Als jij of je omgeving last hebben van het feit dat jouw trauma sporen heeft achtergelaten, is het raadzaam hierbij begeleiding te zoeken en te kijken wat er nodig is om dat wat achter je ligt ook werkelijk op een rustige plek te brengen. Dat je niet meer onwillekeurig reageert in situaties en weer vanuit verbinding met jezelf en anderen kunt kiezen welke respons past bij wat er werkelijk in dat moment gebeurt.
Hoe werken we met trauma?
Bij een traumatische gebeurtenis gaat het vaak ook om wat er niet was. Iemand die je beschermde, die de situatie kon voorkomen, die kon helpen waar dat nodig was. Soms maakt een getuige al een belangrijk verschil; dat je niet alleen was kan steunen zijn. Soms kan het de relatie tot was gebeurd is ook ongewikkeld maken, juist omdat er iemand bij was en het toch gebeurde.
Soms wil het verhaal van wat er gebeurd is, verteld worden, in andere gevallen gaat het over jezelf weer verbinden met je lijf en je gevoelens waar die verbinding verloren raakte. Er zijn verschillende interventies (of: methoden) die hierna beschreven worden. Bij sinteze werken we nooit alleen met die interventies; zij maken altijd deel uit van een integrale aanpak, in een relationele setting tussen jou en je therapeut of jongerencoach. Trauma ontstaat in relatie tot anderen en kan ook alleen op die manier weer helen.
Werken aan trauma
"One little piece at a time, because each piece adds to the others. It's like a teeny little island in this sea of trauma and overwhealm, and then you find another little island, and then another, and another, and then these islands come together to form a mass of stability, of presence in the here-and-now, even though there's this storming all around" (Peter Levine)
Je kunt op verschillende manieren werken met trauma met als doel dat de impact van het trauma op je dagelijkse leven minder wordt. Je werkt met een trauma als je merkt dat je functioneren of je levensenergie wordt beperkt. Of dat je omgeving last heeft van wanneer je zelf niet lekker in je vel zit.
Neuro Affective Relational Model (NARM)
Er is inmiddels veel onderzoek naar de negatieve effecten van vroegkinderlijke ervaringen in minder gunstige zin, in het Engels afgekort tot ACE. Omdat deze ervaringen heel vroeg in het leven plaatsvinden, hebben we er geen bewuste herinneringen aan. De studies die zijn uitgevoerd laten zien dat we wel in het heden de effecten zien, met name in de relatie met jezelf en de relatie met anderen. NARM, ontwikkeld door Lauwrence Heller, heeft als uitgangspunt jou jezelf te laten ervaren om regie over je leven te (her)vinden. Dat bereiken we door de expertise die je hebt over jezelf, in te zetten en de therapeut je het onderzoek te laten begeleiden. We gebruiken NARM altijd; de mate waarin hangt af van de mate waarin je moeilijk te verklaren last hebt in de relatie met jezelf of met anderen. Omdat je als jongere of volwassene al langer gebruikt maakt van je overlevingsstrategiën, kan dit proces soms wat meer tijd in beslag nemen.
Somatic Experiencing
Peter Levine ontwikkelde een andere benadering die vooral het lichaam gebruikt als informatiebron waar herinneringen anders worden opgeslagen dan in het denkende en reflecterende brein. Dat is belangrijk omdat we soms geen herinneringen hebben aan iets dat toch erg ontregelend is geweest en we dus vooral de ‘bijwerkingen’ ervaren van dat wat we ons niet herinneren. Het lichaam onthoudt namelijk op een andere manier. Somatic Experiencing maakt gebruik van deze intelligentie. Met je therapeut onderzoek je de informatie die besloten ligt in het lichaam. Soms is een beweging niet gemaakt of afgemaakt. Soms ben je blijven hangen in een sterk gevoel van een situatie en gaat het onderzoek over wat dat gevoel nodig heeft om weer in ontspanning te komen. ‘Andersom’ kan het onderzoek zich juist zichten op het weer gaan voelen van je lijf en emoties en gevoelens.
Hartcoherentie
Stephen Porges heeft met de bestudering van ons zenuwstelsel in kaart gebracht hoe kortsluiting in onze verbindingen ertoe leiden dat het contact met onszelf verstoord raakt. Nuttig en helpend daaraan is dat deze verbindingen weer tot stand kunnen komen. Bewuste ademhalingsoefeningen zijn hierbij de tools. Het is niet de hele oplossing maar maakt de weg vrij om weer in ontspanning te komen en is de minst belastende manier om aan blokkades te werken. Wel is het nodig dat je de discipline opbrengt om te oefenen voor en na de sessies. Hartcoherentie kun je thuis 3 keer 10 minuten dagelijks oefenen en kijken we in de sessie naar de effecten daarvan na een doorlooptijd van zes weken. Deze korte video legt uit hoe het zenuwstelsel in verschillende toestanden kan zijn.
EMDR
Francine Shapiro ontwikkelde EMDR en dit is inmiddels steeds meer bekende methode om gevoeligheid te laten afnemen van nare gebeurtenissen en gevoelens. De herinnering blijft en je kunt er met een bepaalde afstand en met minder gevoeligheid naar kijken. De methode is gebaseerd op zogenaamde bilaterale stimulatie, wat betekent dat je beide hersenhelften om en om worden geactiveerd door met je ogen heen en weer te bewegen. Omdat uit onderzoek blijkt dat de oogbeweging meer effectief is dan geluid, gebruiken wij deze uitvoering. EMDR roept bij mensen vaak ongemak in het lichaam op, omdat je het lichaam vrij intensief stimuleert. Die bijwerkingen trekken vaak met een of enkele dagen weer weg. Doorgaans zijn 3 tot 5 EMDR-sessies nodig om het gewenste effect te bereiken.